0. End of Eternity
Bilim kurguyu sevmeyen adamı bilim kurgu delisi yapabilecek, piştim ben artık diyen bilim kurgu hayranına vay anasını dedirtebilen kitap. Açıkçası okuduktan sonra zaman yolculuğu konseptini işleyen neredeyse tüm eserlere önyargıyla bakacaksınız. Kitap ayrıca Asimov evreninin başlangıcını da oluşturmakta.1. Robot
Görüşümce Isaac Asimov okunmaya başlanacaksa ilk okunması gereken seridir. İlla ki şart değil belki ama vakıf serisi içinde ufak tefek göndermeleri kaçırmamak için ilk başta okumak daha güzel olabiliyor. Benim önerim olacak sıra şu şekilde olmalı:-> I, Robot
Evet, doğrudan bir robot serisi kitabı değil ve Asimov'un farklı hikayelerinin toplanmış hali. Ancak bu kitapta tüm seri içinde gönderme yapılan birçok macera var. Susan Calvin ismindeki robot psikologu en önemli karakterdir ve açıkçası okuduğum en badass kadın karakterlerden birisidir. Akılcı bir karakterdir. her şeyi sosyoloji ve psikoloji dahilinde çok güzel analiz eder ve çözüm bulur. Ayrıca bu kitaptaki Liar hikayesinin önemi ileride 3. kitap olan Robots of Dawn'da daha detaylı şekilde açığa çıkar. Ayrıca 3 robot yasası üzerine oluşturulan vakaları anlatır genel olarak. Örneğin birinci yasa ve ikinci yasa çelişirse ne olur? Ya da buna benzer farklı durumlar incelenir. Dolayısıyla 3 Laws of Robotics konusunu anlamak için en ideal başlangıç noktasıdır.
-> The Caves of Steel
Resmi olarak burada başlıyoruz robot serisine. Muhteşem dedektifimiz Elijah Baley ile tanışıyoruz. insanlar Judge Dredd'in mega şehirleri gibi devasa yerlerde şehrin tamamının üzeri kapalı bir şekilde, gökyüzüne düşman bir şekilde yaşamaktadırlar. Toplumda belli sınırlar ve seviyeler vardır. Özellikle Philip k. Dick'in Do Androids Dream of Electric Sheep? kitabından aşina olduğumuz evrenin sanki biraz daha öncesi gibidir evren. Bir bilim kurgu kitabıdır ama dedektiflik yönü oldukça ağır basar. ayrıca Asimov külliyatının en önemli karakterlerinden birisi olan R. Daneel Olivaw ile de tanışırız.
-> The Naked Sun
Elijah Baley'nin 2. durağı Solaria gezegenidir. Bu kitapta benim en çok hayran olduğum nokta Asimov'un geleceği gerçekten de iyi tahmin etmiş olması. Neredeyse dönemin çoğu düşünürleri geleceği uçan arabalar ve lazer silahlarıyla hayal ederken Asimov en çok ilerleyen teknolojinin iletişim ve bilgi ağları olacağını çok iyi yakalamış durumda. 3 boyutlu haberleşme cihazları sebebiyle insanlar aynı evde bile yan yana durmuyorlar. Bugünkü iletişim kaynaklarımızı ve onları hayatlarımıza dahil edişimizi düşünecek olursak kesinlikle ne kadar da yerinde bir tespit olacağını anlarız. Yine bir dedektiflik hikayesidir. Serinin önemli karakterlerinden Gladia Delmarre ile tanışırız.
-> The Robots of Dawn
Serinin üçüncü, okuma sırasının dördüncü kitabında meşhur Aurora gezegenini görürüz. Muhtemelen gelecekte insanoğlunun uzaya çıktığı takdirde nasıl bir medeniyet kuracağının örneğidir bana kalırsa. Ahlaki anlayışlar olsun, toplumun diğer normları olsun her konuda ilerleyen zamanlarda serbestlik ve bireycilik ön plana çıkacaktır. Zaten Aurora gezegeni tamamen bireylerin mutluluklarına ve çıkarlarına odaklı bir sisteme sahiptir. Çağlar boyunca dünyamızdaki toplumsal yapının gün geçtikçe daha da bireyselleşmeye ve kişiselleşmeye başladığını düşünürsek Asimov'un yaptığı gelecek tespitinin oldukça olası olduğunu görürüz. Elijah Baley'le birlikte olduğumuz son dedektiflik hikayesidir. Artık bu noktaya kadar gelip de Baley fanı olmamışsanız ayıp edersiniz. Ayrıca bu kitapta belki de Asimov evreninin en ilginç ve en önemli karakterlerinden birisi olan R. Giskard Reventlov ile tanışırız.
-> Robots and Empire
Serinin son kitabıdır ve 3. kitabın üzerinden 200 yıl geçmiştir. Baş karakterlerde tanıdık kişiler vardır. Bu kitabın en önemli noktası, imparatorluk serisine geçiş kitabıdır. İnsanlar galaksiye yayılmış ve gezegenlere yerleşmeye başlamışlardır. Dünya gezegeni herkes için çok kutsaldır çünkü insanlığın ana vatanıdır. Zeroth Law'ı oluşturması açısından serideki en önemli kitap olabilir. Kendisinden önceki kitaplar daha çok bireysel dedektiflik hikayelerine odaklanır ama bu kitapta gerçekten de evrenin kaderi belirlenir.
Robot serisi bu 5 kitaptan sonra biter. Tabii Asimov'un robotlarla ilgili başka birçok hikayesi vardır ancak Asimov evreninin ana başlangıç noktası bunlardır. Hemen arkasından ise imparatorluk serisi okunmalıdır.
2. İmparatorluk
Bağımsız kitaplardan oluşan ancak Asimov evreninde önemli bir yer kaplayan seridir.-> Pebble in the Sky
Asimov'un yazmış olduğu ilk kitaptır. Robot serisinin üzerinden yıllar geçmiştir ve insanlar galakside neredeyse bir imparatorluk kuracak kadar yaygınlaşmıştır. Açıkçası diğer Asimov kitaplarına oranla en fantastik gözüken kitabı budur. Türkçe çok fazla baskısı olduğu için konusunu bilmek önemli. Joseph Schwartz bir gün kazayla geleceğe gider ve burada bir deneye sokulur. Telepati ve zihin gücü gibi şeyler ön plandadır. Her ne kadar biraz zayıf bir kitap olsa da insanların kurmuş olduğu imparatorluğu kendi çağımızda yaşayan bir insanın düşünceleriyle görme imkanı sunar bize.
-> The Stars Like Dust
İlk kitaptaki hiçbir karakter yoktur. Baş karakterimiz Biron Farrill'dir. Radyoaktivite yüzünden mahvolmuş olan Dünya gezegeninde gördüğü eğitimin son haftasında suikast teşebbüsüne maruz kalır. Hikaye boyunca bir asiler gezegenini ararız. Ancak bu kitapta ilginç olan şey robot serisiyle karşılaştırılınca bir devamlılık hatası içermesi. Dünya'nın radyoaktif olmasının sebebini atom savaşları olarak söylerler ancak asıl sebep Robots and Empire kitabında açıklanmıştır.
-> The Currents of Space
Hafızasını kaybetmiş bir ajanın hikayesidir bu. The Robots of Dawn isimli kitapta bahsedilen ve zararları, tehlikeleri açıklanan psişik sonda isimli aletin kullanılmış olduğunu görürüz. İmparatorluk büyümektedir ve başkent Trantor'un ajanlarıyla karşılaşırız. İlk iki kitaptan bağımsızdır, bütün karakterler yenidir.
Görüldüğü gibi imparatorluk serisi ne yazık ki bir vakıf ya da robot serileri kadar iyi değil. Dahası bütün kitapların hikayeleri birbirleriyle oldukça alakasız. Her ne kadar Asimov'un verdiği sırayla okunmalı desem de bağımsız olarak rastgele de okunabilirler. Bu kitapların okunmaları gerekir yine de. Çünkü insanların galaksiye nasıl yayıldıkları konusunda gerçekten dolu bilgiler verir. Farklı gezegenleri tanıtır. Tüm bu sebeplerden dolayı okunmalıdır. Aksi taktirde robot serisinden hemen sonra vakıf serisine atlarsanız sudan çıkmış balık gibi "höh" diye kalabilirsiniz. İmparatorluk serisinden sonra ise gönül rahatlığıyla vakıf serisine geçebilirsiniz.
3. Vakıf
-> FoundationSerinin başlangıç noktasıdır. Ancak başlayan ve biten bir hikaye beklemeyiniz. Yani lineer bir anlatım yoktur. Asimov vakıf serisiyle birlikte artık bir evren tarihi anlatmaktadır ve tarihi anlatırken zaman sıçramaları yaparak bazen kafa karışıklıklarına yol açmaktadır. Hatta bazen 2. paragrafa geçtiğinizde bir bakıyorsunuz ki aradan 2 yıl geçmiş ve hatta 50 yıl önce olmuş bir önceki paragraftakiler. Dolayısıyle lineer olmayan bir anlatıma hazırlıklı olmak gerekir. Bu kitapta üç önemli karakterle tanışırız: Hari Seldon, Salvor Hardin ve Hober Mallow.
-> Foundation and Empire
İlk kitapta Vakıf'ı tanıdık, kuruluşuna şahit olduk. Şimdi sırada Vakıf'ın en zor günlerine şahit olmak var. İlk kitaba oranla daha az zaman sıçraması yaşıyoruz. Kitapta sadece 2 hikaye var. Bunların ilki kitabın isminde söylediği gibi vakıf ve imparatorluk ile ilgilidir. Çok güzel bir mücadele hikayesi daha okuruz. Ancak bu kitabı asıl önemli yapan şey, ikinci hikayesi, yani "The Mule" isimli hikaye. Belki de Asimov evreninin en büyük kötü adamı Katır'la tanışırız.
-> Second Foundation
Bu zamana kadar hep birinci vakıftan bahsedilmiştir ve artık sıra 2.sine gelmiştir. İlkinde olduğu kadar ikinci vakıfta da güçlü bir geçmiş vardır. The Mule hikayesinin devamını görürüz ancak bu kitap genel itibariyle İkinci Vakıf'ın varlığını anlatır. Bu kitapla birlikte vakıf serisinde bir dönüm noktasına geliyoruz. Vakıf tarihini büyük oranda öğrendik ve Asimov'un ilk başta orijinal olarak yazdığı üçlemenin sonuna geldik. Devam etmeden önce ara vermek için en iyi nokta burası. Ve ne olursa olsun bu kitap bittiği zaman, imparatorluk ve robot serilerini mutlaka ama mutlaka bitirmiş olun.
-> Foundation's Edge
Asimov'un yıllar sonra seriyi yeniden ele aldığı ilk kitap. Tabii yıllar sonra yazınca eskilerin tadını verir mi acaba şüpheleriyle yaklaşıyor olabilirsiniz ancak şu kadarını söylemek gerek, bu ikinci kısım, ilk üçlemeden çok ama çok daha iyi. Baş karakterlerimiz Golan Trevize ve Janov Pelorat'tır. Gezegen gezegen gezip çok önemli bir göreve atılırlar. Kitapta robot ve imparatorluk serilerine bolca atıf vardır.
-> Foundation and Earth
Muhtemelen serinin (şu ana kadarki 13 sayının yani) en iyi kitabıdır. Son kitapta kaldığımız yerden devam ederiz. İşte ne olursa olsun robot serisi özellikle ama özellikle bu noktadan önce okunmalı. Ayrıca seriyi bu sıralamada okumanızın ne kadar isabetli olduğuna da şahit olacaksınız. Açıkçası ne söylesem spoiler olur. Beklemeyin, okuyun!
-> Prelude to Foundation
-> Forward to Foundation
***
Not: Bu rehber, daha önce ekşisözlük'te yazmış olduğum bir entrynin formatlanmış halidir. Bu rehber zamanla daha da geliştirilecektir. Kitapların Türkçe baskı isimleri eklenecek ve sıralamanın neden bu şekilde yapıldığına dair daha detaylı bir açıklama gelecektir.
